ถนอม  ชาภักดี. 2563. ศิลป์สถานะ. กรุงเทพฯ: ยิปซี กรุ๊ป. 432 หน้า. 480 บาท.

         รวบรวมผลงานการวิจารณ์ศิลปะเกือบทั้งชีวิตของ ถนอม ชาภักดี ผู้ที่สมาทานตัวเองอยู่ในเส้นทางอันเยือกเย็นที่เรียกว่า 'นักวิจารณ์ศิลปะ' มาตลอดสามทศวรรษ แม้ 'วัฒนธรรมการวิจารณ์' ในสังคมไทยแทบจะไม่มีพื้นที่ แต่ถนอมก็ยังคงแน่วแน่ที่จะสร้างสรรค์พื้นที่อันเป็นสาธารณะผ่านการวิจารณ์ศิลปะ ที่ร้อยเชื่อมศิลปะให้เป็นส่วนหนึ่งของสังคม การเมือง และวัฒนธรรม ศิลปะไม่ใช่อะไรที่หลุดลอยออกไปจากสังคมอย่างที่ศิลปินผู้ทำตัวดุจนักบวชหลายต่อหลายท่านกล่าวอ้าง
         บทความวิจารณ์ศิลปะของถนอมนั้นมีมากมายนับไม่ถ้วน แต่ในหนังสือเล่มนี้พยายามรวบรวมในกรอบ 'การเคลื่อนไหวของวงการศิลปะไทยร่วมสมัย' ตลอดระยะเวลาเกือบ 30 ปีที่ผ่านมา เพื่อฉายภาพเชิง 'ประวัติศาสตร์' ของวงการศิลปะร่วมสมัยของไทย เราจะเห็นความเคลื่อนไหวที่ดิบสด บ้าคลั่ง และห้ำหั่นกันของกลุ่มต่างๆ ในวงการศิลปะร่วมสมัยไทยเมื่อ 20-30 ปี ที่แล้ว ก่อนที่แนวรบทางศิลปวัฒนธรรมจะเปลี่ยนแปลงมาดังปรากฏให้เห็นเช่นปัจจุบัน.